Lipödem

Lipödem

İlk olarak 1940 yılında iki Amerikalı doktor tarafından tanımlanan lipödem, aradan geçen 85 yıla rağmen ne ülkemizde ne de dünya genelinde hastalar hak ettikleri sağlık hizmetini maalesef alamamıştır.

Lipödem Nedir?

Lipödem, neredeyse yalnızca kadınlarda görülen kronik bir yağ dokusu hastalığıdır. Genellikle ergenlik, hamilelik veya menopoz gibi hormonal değişim dönemlerinde başlar. Bu hastalık, vücut ile ekstremiteler arasında belirgin bir orantısızlık gösterir ve simetrik yağ birikimleriyle karakterizedir. Hastalar genellikle bacaklarında şişlik, hassasiyet ve ağrı hissederler. Lipödemin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte genetik faktörlerin önemli bir rol oynadığı düşünülmektedir.

Lipödemin Belirtileri Nelerdir?

Lipödem, hastalarda kendiliğinden veya basınca yağ birikiminin olduğu bölgede ağrı ile
kendini gösterir. Bunun yanı sıra, küçük travmalara karşı artmış morarma
eğilimi vardır. Genellikle ayak ve ellerde şişlik görülmez; bu, lipödemi diğer
ödem türlerinden ayıran bir özelliktir. Zamanla cilt yüzeyinde düzensizlikler
ve nodüller ortaya çıkabilir. Hastalığın ilerleyen aşamalarında ciltte
kalınlaşma ve sarkmalar meydana gelebilir.

Lipödem Nasıl Teşhis Edilir?

Lipödem teşhisi, tipik klinik belirtilerin ve hastanın öyküsünün dikkate alınmasıyla
yapılır. Obezite, damar yetmezliği ve lenfödem şüphesi yoksa herhangi bir kan
tahlili veya görüntüleme yöntemine ihtiyaç duyulmaz. Özellikle vücudun simetrik
bir şekilde etkilenmiş olması tanıda önemli bir ipucudur. Kilo verme çabalarına
rağmen uzuvlardaki yağ dokusu birikimlerinin kalması teşhisi destekleyici
olabilir. Diyet, mide balonu veya tüp mide ameliyatlarından sonra bile
bacaklardaki kalınlık istenilen seviyede gerilemeyebilir, hastaların bacak
ağrıları devam edebilir. Ayırıcı tanı için gerekirse ultrason ve
lenfosintigrafi gibi görüntüleme yöntemleri de kullanılabilir.

Lipödem Şüphesi Uyandıran Sorular

1. Üst beden – alt beden farkınız çok mu?
2. Normal kiloda olduğunuz dönemlerde dahi üst bacak veya alt bacak kalınlığınız fazla mıydı?
3. Ailenizde benzer beden şekline sahip başka kadınlar var mı?
4. Bacakta yerini tam tarif edemediğiniz yanma hissi veya romatizma ağrısına benzer ağrılar oluyor mu?
5. Kolay morarır mısınız?
6. Sabah ve akşam arasında bacaklarınızdaki şişlik derecesi değişiyor mu?

Bu soruların birçoğuna “evet” cevabı verdiyseniz, lipödemden şüphelenmek gerekebilir.

Lipödem Evreleri

Lipödem, klinik olarak üç (bazı kaynaklarda dört) evrede incelenir. Birinci evrede cilt
pürüzsüzdür, ancak yağ dokusunda hafif kalınlaşmalar başlar. İkinci evrede cilt
yüzeyi düzensizleşir ve nodüller oluşur. Üçüncü evrede ise yağ dokusu sarkar ve
belirgin bir çevresel genişleme meydana gelir. İkincil olarak lenfödem gelişme
riski de mevcuttur. Dört evrede inceleyen kaynaklarda dördüncü evre, lenfödem
ve venöz yetmezliğin lipödem tablosuna eklendiği ve hastaların hareket
kısıtlılığının en üst düzeyde olduğu evredir.

Lipödemin Tedavisi

Lipödemin tedavisi, hastalığın evresine ve şiddetine bağlı olarak değişir. Erken
evrelerde konservatif tedaviler, anti-inflamatuar diyet (ketojenik diyet),
manuel lenfatik drenaj, kompresyon tedavisi ve düzenli egzersiz önerilir.
İlerlemiş vakalarda ise liposuction gibi cerrahi müdahaleler düşünülür.
Liposuction tedavisi, hastanın görüntüsünü düzelterek yaşam kalitesini artırır,
ayrıca hastanın ağrı ve ödem şikayetlerini de azaltarak hareket kısıtlılığını
iyileştirir.

Liposuction ile Tedavi

Liposuction, lipödemin ilerlemiş evrelerinde uygulanan bir cerrahi yöntemdir. Erken
evrelerde (1 ve 2) ağrı şikayeti diyet, spor ve masajla gerilemezse
uygulanabilir. Tümesan teknikle yapılan liposuction, yağ dokusunu azaltır ve
hastaların şikayetlerini hafifletir. Ancak bu tedavi, kilo kaybı amacıyla
uygulanmaz; yalnızca patolojik yağ birikimlerini azaltmak için yapılır.
Liposuction sonrasında hastalar daha az ağrı hisseder ve yaşam kaliteleri
artar.

Lipödem ve Obezite

Lipödem, sıklıkla obezite ile karıştırılabilen bir hastalıktır. Ancak lipödemde vücudun
üst kısmı daha ince kalırken, bacaklar ve kollar orantısız şekilde kalınlaşır.
Obezite tedavisi lipödemi iyileştirmez, fakat kilo kaybı genel sağlığı
iyileştirebilir ve ödemi azaltabilir. Lipödemli hastalarda kilo kontrolü, genel
tedavi planının önemli bir parçasıdır. İleri obezite nedeniyle tüp mide
ameliyatı uygulanacak hastaların lipödem yönünden incelenmesi çok önemlidir.
Obez hasta aynı zamanda lipödemse, kendisine bu durum ameliyattan önce
söylenmeli ve bacak bölgesindeki incelmenin gövdesindeki incelmeden daha az
olabileceği açıklanmalıdır. Tüp mide ameliyatları ileri obez hastalarda
metabolik sorunları çözmede çok etkilidir.

Lipödem ve Egzersiz

Egzersiz, lipödem hastaları için önerilen bir tedavi yöntemidir. Ancak lipödemdeki yağ dokusu egzersizle tamamen kaybolmaz. Bununla birlikte düzenli egzersiz, ödemi azaltabilir ve hastanın genel sağlığını korumaya yardımcı olabilir. Düşük etkili, yüksek direnç gerektirmeyen egzersizler, özellikle su içinde yapılan aktiviteler lipödem için faydalıdır. Uzun süreli yürüyüşler ve ağır direnç sporları lipödem hastalarına olumsuz etki yapabilir. Su içi egzersiz imkanı olmayan hastalar için, konu hakkında bilgisi olan pilates uzmanlarınca pilates yapılması faydalı olabilir.

Kompresyon Giysilerinin Önemi

Kompresyon giysileri, lipödem tedavisinin önemli bir parçasıdır. Bu giysiler, ödemi
azaltarak hastanın günlük yaşamda daha rahat etmesini sağlar. Farklı basınç
seviyelerine sahip kompresyon giysileri, hastanın ihtiyacına göre
özelleştirilir. Kompresyon tedavisi ile ağrılar da hafifletilebilir. Kompresyon
tedavisi kesinlikle ağır basınç uygulayan ya da basınç seviyeleri net bir
şekilde kontrol edilemeyen lenfatik drenaj cihazları veya genel maksat masaj
cihazları ile yapılmamalıdır. Lipödem hastaları morarmaya ve cilt altı kanamaya
çok yatkındır. Bu cihazlar, ciddi morarma ve cilt altı yumrulanma artışına
neden olabilir.

Lipödemde Yaşam Kalitesi

Lipödem, hastaların yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyen bir hastalıktır. Ağrı,
şişlik ve hareket kısıtlılığı, günlük aktiviteleri zorlaştırabilir. Lipödem
hastalarında çeşitli oranlarda psikolojik, sosyal ve ailesel sorunlar, yaşam
kalitesini daha da fazla düşürebilir. Erken teşhis ve doğru tedavi yöntemleri,
hastaların yaşam kalitesini önemli ölçüde iyileştirir. Bu nedenle, hastalara
psikolojik destek de sunulmalıdır.

Lipödemde Vitamin ve Gıda Takviyeleri Kullanımı

Bazı düşük kanıtlı bilimsel çalışmalarda lipödem hastalarında selenyum ve D vitamini gibi çeşitli vitamin ve mineral eksiklikleri bildirilmişse de, hiçbir lipödemli hastaya eksikliği klinik ve kan tahlili ile ortaya konulmadan herhangi bir gıda takviyesi veya vitamin başlanmamalıdır.

Lipödemde Diyetin Rolü

Lipödemli hastalarda diyet; ağrı kontrolü, hastaların obezite sınırını aşmaması ve ek hastalıklar ile menopozun getirdiği ekstra ihtiyaçlar sebebiyle kişiye özel dizayn edilmelidir. Diyetisyen takibi sırasında kilo ölçümünün yanı sıra, bel-basen oranının ve yağ birikimi olan bölgenin çevre uzunluğunun sürekli kontrol edilmesi, uygulanan diyetin etkinliğini değerlendirmek için oldukça önemlidir. Lipödem diyeti dinamik olmalıdır ve hastaların değişen ihtiyaçlarına göre tekrar tekrar düzenlenebilir.

Lipödem ve Mucize Tedavi Arayışı

Her kronik rahatsızlıkta olduğu gibi lipödem hastaları da mucize tedavi arayışı
içerisindedir. Kendileri gibi lipödemli hastaların tedavi önerilerini, konu
hakkında yeterli eğitim, bilgi ve beceri sahibi olmayan ancak sosyal medyada
çok takipçisi olan kişilerin önerilerini uygulamaya heveslidir. Ancak
unutulmamalıdır ki lipödem hastaları tek tip hastalar değildir. Yaş, hamilelik
durumu, menopoz, ek hastalıklar, evre ve tiplerine göre birçok farklı lipödem
hastası profili mevcuttur. Tüm bu profillere uyan tek tip mucizevi bir çay,
vitamin, masaj aleti, egzersiz programı veya bölgesel zayıflama cihazı yoktur.
Bir mucize gelecekse, bu bilimden gelecektir.